Abdurrahman (kumrulu) Mescidi

Kumrulu (Abdurrahman) Mescidi: İzmir’in Sessiz Köşesinde Bir Hikâye

Bir Kumrunun İzinde Başlayan Yolculuk

Basmane sokaklarının arasında yürürken bir anda karşınıza çıkan, adeta eski İzmir’in ruhunu taşıyan bir yapı: Kumrulu Mescit. Aslında Abdurrahman Mescidi olarak da biliniyor. Ama işin aslı şu… Minarenin süslemelerinde ve hatta çatısında sık sık rastlanan kumrular, ona herkesin dilinde başka bir isim kazandırmış. Rivayet o ki, 1757’de Hatice Kadın rüyasında bir kumru görmüş; bu kumru ona mescidin yerini göstermiş. Sonra da, işte bugün gördüğümüz o küçük, mütevazı mabedi yaptırmış. Rivayet mi? Belki. Ama sokakta yürürken, ya bir ses ya bir gölgeyle, insan sanki o kumrunun hâlâ orada olduğunu hissediyor.

Mimari ve Tarih: Eski İzmir’in İzleri

Mescidin duvarında bir kitabe var. Orada yazana göre, kuruluş yılı 1757… Yani tam 18. yüzyıldan bugüne uzanan, yaşanmışlık dolu bir yapı. Hatice Kadın hakkında fazla bilgi yok; ne yazık ki, sadece İzmir’de yaşamış hayırsever bir kadın olduğu biliniyor. Onun dışında vakfiyelerde de detaylı bir not yok. Yine de, bu mescidin varlığı, bir kadının şehre bıraktığı zarif bir iz gibi.

Konum ve Atmosfer: Basmane’de Bir Durak

Kumrulu Mescit, Konak’ın Faik Paşa Mahallesi’nde, 1273 Sokak’ta yer alıyor. Basmane’de dolaşırken, bir kilise, bir arkeolojik alan, sonra bir mescit… Gerçekten de, İzmir’in o eşsiz çeşitliliği burada göz önünde. Fakat ne yazık ki mescit şu anda ziyarete kapalı. Ziyaretçiler kapıda kalınca içeriye girememenin burukluğunu yaşayabiliyor; ama dışarıdan bile, taş duvarları ve avlusuyla geçmişe kısa bir yolculuğa çıkmak mümkün.

Biraz Hüzün, Biraz Umut

Basmane’nin eski evleri arasında öyle köşe başında, kendi haline bırakılmış bir “ihtiyar delikanlı” gibi duruyor Kumrulu Mescit. Elli yıldır İzmir’de yaşayıp da onu görmemek, biraz da şehrin tarihine sırt çevirmek gibi… Bazı yorumcular, hafta sonları o çevrede yürüyüp, eski cumbalı evleri ve bu küçük mescidi fotoğraflamayı öneriyor. Çünkü on yıl sonra belki de bu izler silinip gidecek. (İşte o yüzden, belki de şimdi, tam da şimdi gidip görmek gerek.)

İçeride Bir Huzur: İbadet Deneyimi

2019 Ramazanı’nda teravih namazı kılınmış burada. O günleri yaşayan biri, “şirin ve huzurlu bir yer” diyor. Allah kabul etsin, diyenler de var… Ve bir başka ziyaretçi, tek cümleyle özetlemiş: “Allah’la konuştuğum mekan.” Aslında, daha fazlasını anlatmaya gerek var mı?

• Mimari sadeliği ve sembolik kumru motifleriyle dikkat çeker.
• Ziyarete kapalı olsa da, dışarıdan görmek için özel bir neden sunar.
• Basmane sokaklarının tarihi dokusunda yer alır, çevresindeki eski evlerle birlikte bir bütünlük oluşturur.
• İbadet deneyimi için huzurlu ve samimi bir ortam sunmuş; geçmişte teravih namazlarına ev sahipliği yapmış.

Son Söz

Kumrulu (Abdurrahman) Mescidi, İzmir’in tam ortasında, zamana direnen bir hatıra gibi. Belki bugün kapalı… Fakat hikâyesi, duvarlarında yankılanan bir kumru sesiyle hâlâ yaşıyor. Eğer yolun Basmane’ye düşerse, şöyle bir başını kaldırıp bak. O kumruyu sen de duyabilirsin, kim bilir?