Bölcek Mahallesi Yeni Cami

Bölcek Mahallesi Yeni Cami: Bergama'nın Tarihi Dokusunda Sessiz Bir İz

1814’ten Bugüne—Adıyla Yeni, Ruhu Eski

Adı kulağa “yeni” gelse de, Bölcek Mahallesi Yeni Cami’nin hikâyesi iki asrı geride bırakmış. Tam olarak 1814 yılında Karaosmanzade Haidi İbrahim Nazif Ağa tarafından inşa edilmiş bu cami, Bergama’nın şehir merkezinde, Uzunçarşı caddesinin hareketliliğine karşı yılmadan varlığını sürdürüyor. Hatta bölgedeki kimi insanlar ona “Yeşilli Cami” de diyor—sanırım 1908’deki büyük tamirat sonrası yeşile boyanmasının etkisi hâlâ sürüyor.

Mimari Detaylar ve Yaşanmışlıklar

Caminin ana mekanı (yani harimi) ve son cemaat mahali, zemin üzerinde yükseltilmiş. Ahşap çatısı, profilli silmelerle çevrili duvarları ve kareye yakın 9.6 metrelik planı… bunlar, klasik Anadolu camilerinde sık rastlanan detaylar. Son cemaat mahalli de 4.5x5.5 metrelik ölçüsüyle caminin girişini tamamlıyor. Buraya çıkmak için 10 basamaklı bir merdiven inşa edilmiş. Küçük bir detay gibi görünebilir ama—belki de her adımda geçmişin izleriyle karşılaşıyorsun. Girişte direkli bir yağmurluk karşılıyor ziyaretçileri, Anadolu’nun camilerine has o sıcak davetle.

İç Düzenlemeler

• Mihrap: Alçı kabartmalarla süslenmiş, klasik bir zarafet taşıyor.
• Minber: Tamamen ahşaptan, sade ama etkileyici.
• U şeklinde kafesli maksuresiyle farklı bir hava katılmış.

Bak, bir ayrıntı daha: Cami, 1908’de esaslı bir tamir görmüş; yeşile boyanmış. O yüzden “Yeşilli Cami” deniyor olabilir. Ayrıca, minaresinin tarihi de başlı başına bir hikâye. Doğu köşedeki ilk minare 1914’te depremle yıkılmış, ardından 1954’te Müessesatı Diniyeyi Koruma Cemiyeti tarafından 24 metre yüksekliğinde ve tam 60 basamakla yeniden inşa edilmiş. (Bergamalı minareci Kamil Toy’un elinden çıkma.)

Bahçede İz Bırakanlar ve Medrese Odaları

Geçmişte caminin avlusunu çevreleyen 16 medrese odası varmış. Bugün o odaların yalnızca caddeye bakan kısmında beş tanesi ayakta. Avlunun ortasındaki 12 köşeli şadırvan ise, mermer süslemeleri ve sekiz köşeli ahşap gölgeliğiyle gözden kaçacak gibi değil. (Tahta çubukların birleştirildiği hendesi desenler... işte ustalığın ince dokunuşu.)

Şadırvanın hemen yakınında bir ayakyolu da mevcut—yani ziyaretçiler için pratiklik unutulmamış. Temizlik konusunda da cami, yorumlara bakılırsa oldukça başarılı. Şehir merkezinde olması sayesinde ulaşım gerçekten kolay.

Vakıflar, Bağışlar ve Yaşayan Tarih

Bölcek Mahallesi Yeni Cami’nin yalnızca taş duvarlardan ibaret olmadığını anlamak için, vakıf geçmişine göz atmak yeterli. Karaosmanlar’dan Hacı Ömer Ağa tarafından cami için büyük bir vakıf bırakılmış. Onun oğlu Hacı Mehmet Ağa da imam, hatip, müezzin ve öğrenciler için akçe tahsis etmiş. Bir nevi, caminin ruhu yalnızca namazla değil; eğitimle, yardımla ve toplumsal dayanışmayla beslenmiş.

Yorumların İzinde—Biraz Espri, Bolca Samimiyet

• “Adı yeni ama eski bir cami. şehir merkezinde temiz ve güzel”—işte hem gülümseten, hem iç rahatlatan bir özet.
• “Bergama’ya giderseniz çok sayıda tarihi cami var, hepsini tek tek görün derim. Allah kabul etsin.”—bu yorumu okurken insan, turistik bir rotadan çok bir keşif hissi yaşıyor.

Bir Sonuç Beklemeyin—Her Ziyaret Kendi Hikâyesini Yazar

Bölcek Mahallesi Yeni Cami, adının aksine, geçmişin derin izlerini taşıyor. Temiz, merkezi, ulaşımı kolay ve mimarisiyle kendine has bir dokusu var. Cami bahçesinde gezinirken, o eski medrese odalarının eksikliğini fark etmemek elde değil—ama şadırvanın serinliği, minarenin gölgesi ve ahşap çatının altında yükselen dua sesleriyle hâlâ yaşayan bir tarih burası.

Belki de asıl güzelliği, “yeni”nin içinde “eski”yi, “merkezin” içinde huzuru bulmakta gizli.